Όλα άλλαξαν στη Χάλαρη μετά την πλημμύρα

Λευτέρης Λίνα Μιχάλης Γιώργος

Να σκάσει το γινάτι των σκεπτικιστών! Τα καταφέραμε!

Αφήνοντας ελιές, μεροκάματα και ξενύχτια, προχτές 7 Δεκέμβρη πήγαμε για εποπτεία της post flash flood κατάστασης στη Χάλαρη τρεις του Δ.Σ. του Ορειβατικού Πεζοπορικού Συλλόγου, ένας παλιός γνωστός, περιβαλλοντολόγος (δουλεύει σε ΜΚΟ) που γνωρίζει την Ικαρία, κι ακόμα ένας καλός φίλος που τόσες φορές έχει βοηθήσει με τα μονοπάτια και άλλες εθελοντικές δουλειές.

Ξεκινήσαμε να ανηφορίζουμε όχι από την εκβολή του ποταμού στο Να, αλλά  από πιο ψηλά από το γεφύρι του δρόμου. Κάποτε εκεί ήταν η πινακίδα "NATURA2000 - Το μονοπάτι της Χάλαρης... κτλ" Αιωνία της η μνήμη. Ένας γίγαντας την πάτησε. Και η αρχή του μονοπατιού... απλά δεν υπάρχει.

Η post flash flood κατάσταση

Γενικά η κατάσταση περιγράφεται πολύ εύκολα. Αυτό που ξέραμε ως Χάλαρη είναι τώρα... ένα νέο ποτάμι! Άλλαξε τόσο ώστε σε μερικά σημεία με δυσκολία μπορεί κανείς να θυμηθεί πως ήταν πριν.

Αποψιλωμένη διαπλατυμένη επίπεδη

Ήταν σαν πολλές μαζί τεράστιες μπουλντόζες να πέρασαν η μια πίσω απ' την άλλη μέσα από την κοίτη του ποταμού. Ήταν μια ισοπεδωτική κατεβασιά. Ο χώρος έχει “αναδομηθεί” σε τέτοιο βαθμό και με τέτοιο τρόπο που δεν σκεφτήκαμε “πωπω καταστροφή!”. Απλά κοιτούσαμε άναυδοι την τεράστια αλλαγή. Ένα νέο τοπίο! Ένας ξένος μάλιστα πρωτόφερτος θα νόμιζε πως ήταν πάντα έτσι!

ένα νέο πλατύ ποτάμι

Τι άλλαξε;

1) Στην αρχή το μονοπάτι, όσο τουλάχιστον βρισκόταν κοντά στην κοίτη, έχει καταστραφεί. Ευτυχώς από ένα σημείο και μετά ανηφορίζει και τραβερσάρει την ανατολική πλαγιά. Από τη διασταύρωση και μετά είναι μάλλον εντάξει.

Η διασταύρωση

2) Καταρράκτες, καταρρακτάκια, λιβάδες κι αγγελολιβάδες δεν υπάρχουν πια. Αν που και που έχουν μείνει κάποιοι μεγάλοι βράχοι που δεν κομματιάστηκαν, σε γενικές γραμμές ο ποταμός ρέει ανεμπόδιστος, “ίσιος”, χωρίς να στρίβει ή να λιμνάζει.

Μια λιβάδα γεμάτη άμμο

3) Η κοίτη έχει ισοπεδωθεί σχεδόν και έχει γεμίσει χαλίκια, πέτρες κι άμμο. Έτσι περπατούσαμε με άνεση στις αμμούδες εκεί που άλλοτε χρειαζόταν να σκαρφαλώνουμε. Επιπλέον η κοίτη τώρα είναι πολύ πλατύτερη. Η κατεβασιά “ξύρισε” τις όχθες με αποτέλεσμα να γίνουν πιο απότομες. Η Χάλαρη -στο κομμάτι τουλάχιστον που είδαμε- θυμίζει “σωληνωτό” φαράγγι, σαν μερικά της Εύβοιας, Κρήτης και Πελοποννήσου, με όχθες απότομες και κοίτη πλατιά, επίπεδη κι αμμουδερή.

Οι όχθες "ξυρίστηκαν"

4) Η κατεβασιά έπλυνε το φαράγγι. Το νερό της Χάλαρης τώρα είναι πεντακάθαρο, γαλαζοπράσινο, χωρίς λάσπες και σαπίλες (“ιλύς”) που σωρεύονταν στην κοίτη επί δεκαετίες. Το μεγαλύτερο μέρος της ιλύος κατέληξε στη θάλασσα, ενώ ένα μεγάλο επίσης μέρος κατακάθισε στη λιμνοθάλασσα στις εκβολές του ποταμού στο Να.

πολύ καθαρό νερό χωρίς λάσπη

5) Πιο ψηλά από τις όχθες και την κοίτη, όπου οι πλαγιές ήταν δασωμένες, δεν έγιναν κατολισθήσεις και η βλάστηση διασώθηκε. Είναι περίεργο μόνο που επειδή η κοίτη ισοπεδώθηκε και διαπλατύνθηκε, φαίνεται σαν οι πλαγιές του φαραγγιού να απομακρύνθηκαν!

Ο Γιώργος εξηγεί πως είχαμε φτιάξει το φράγμα και για ποιο σκοπό

6) Το όμορφο μικρό φράγμα που είχε φτιαχτεί με τα χέρια το 2007 φυσικά δεν άντεξε και υποχώρησε. Πως θα ήταν δυνατόν άλλωστε. Πάλι καλά που κράτησε τόσα χρόνια, έχοντας πετύχει το σκοπό του. Σ' εκείνο το σημείο η βλάστηση, αν και ταλαιπωρημένη από την κατεβασιά, ήταν πιο πιο πλούσια από άλλα σημεία της κοίτης.

πεύκο ξεφλουδισμένο απ' το νερό

νέες φύτρες στη ρίζα του κομένου πλατανιού

7) Χάλαρη ίσον Χαλασμός. Ο στροβιλισμός “κούρεψε” τα περισσότερα δέντρα σε όλο το μήκος της κοίτης του ποταμού. Άλλα έριξε κάτω, άλλα “τα πήρε και τα σήκωσε” κι όσα έμειναν στη θέση τους τα κλάδεψε και τα ξεφλούδισε. ”Ένας απίστευτος όγκος ξυλόμαζας πήρε δρόμο για τη θάλασσα. Η μάζα αυτή για μέρες έπλεε στα ανοιχτά ανάμεσα Να κι Αρμενιστή ώσπου βούλιαξε και χάθηκε. Ήταν πεύκα, σκλήθρα, σημύδες και πλατάνια που σκίαζαν την κοίτη. Στο φαράγγι τώρα έχει “ξημερώσει” κι ο ήλιος έλαμπε πάνω απ' τα κεφάλια μας. Παρ' όλα αυτά, στη φύση όμως δεν υπάρχει τέλειος θάνατος. Οι ρίζες των πλατανιών (πολυπλόκαμες, στερεωμένες γερά μέσα στους βράχους) είναι στη θέση τους και ζουν! Και πετάνε φύτρες! Επίσης ζουν όλα τα μικρά “φυτά που λυγάνε” -λυγαριές, πικροδάφνες, σκίνοι και μυρτιές.

κι άλλες φύτρες σε άλλη ρίζα

8) Ωστόσο, αν στα παραπάνω ένας περιβαλλοντιστής δεν βλέπει παρά μια μεγάλη, πλην φυσική μεταβολή, υπάρχει στο φαράγγι κάτι “ξένο” κι αφύσικο. Είναι τα διαλυμένα λάστιχα (σωλήνες υδροληψίας) που τα έκανε σκουπίδια ο μανιασμένος ποταμός. Κουβάρια πιασμένα στα δέντρα και στους βράχους, μασούρια που πλέουν στο βυθό της κοίτης, “φίδια” που ξεπετάγονται απ' την άμμο, τα άπειρα κομμένα κι άχρηστα πια λάστιχα κυριολεκτικά προκαλούν το μάτι. Είναι μια πολύ άσχημη εικόνα αλλά και παράγοντας περιβαλλοντικής υποβάθμισης.

Κάνουν ζημιά στα εναπομείναντα δέντρα, βαραίνοντας και στραγγαλίζοντάς τα.

Επίσης, καθώς μπερδεύονται παντού, μπορούν να δημιουργήσουν κι άλλες πλημμύρες και καταστροφές στην κοίτη.

Και τέλος, ως σκουπίδια κάποτε αλλά σίγουρα θα καταλήξουν να στολίζουν τη παραλία του Να.

Σ' αυτό το τελευταίο θέμα αποφασίσαμε να προτείνουμε παρέμβαση.

Τα πολλά λάστιχα ήταν πάντα από τα κυριότερα προβλήματα της Χάλαρης. Γι' αυτό, κατά καιρούς διάφορες ομάδες -υπεύθυνα ή ανεύθυνα- είχαν μαζέψει λάστιχα που είχαν γίνει σκουπίδια ή/και είχαν εγκαταλειφθεί από τους ιδιοκτήτες τους στον ποταμό. Τώρα όμως σχεδόν όλα είναι σκουπίδια. Ίσως είναι μια μοναδική ευκαιρία να δοθεί μια οριστική λύση στο πρόβλημα. Ο ποταμός να απαλλαγεί από τα λάστιχα, να μην ξαναμπούν και βέβαια, ... να μην ξανακαταστραφούν. Στο κάτω-κάτω, δεν είναι και φτηνά. Κοστίζουν μια περιουσία, χώρια το κόστος της τοποθέτησης. Ας μη συνεχιστεί αυτός ο φαύλος κύκλος.

Αποφασίσαμε λοιπόν, αφού συνεννοηθούμε μεταξύ μας αρχικά, να προτείνουμε στο νέο ενιαίο Δήμο Ικαρίας

1ο) να ολοκληρωθεί το δίκτυο άρδευσης από το Φράγμα της Χάλαρης ώστε να εξυπηρετηθεί ο Νας κι οι Κάτω Ράχες και να μην υπάρχει πια ανάγκη για υδροληψία μέσα απ' τον ποταμό, και

2ο) να οργανωθεί μια μεγάλη εθελοντική επιχείρηση για να μαζευτούν τα σκουπιδο-λάστιχα. και να πάνε για ανακύκλωση. Σ' αυτή την επιχείρηση που βλέπουμε να γίνεται κατά την άνοιξη του 2011, θέλουμε να καλέσουμε εθελοντές από Ικαρία, Αθήνα και όπου αλλού, ανθρώπους που γνωρίζουν και αγαπούν το φαράγγι, καθώς και άλλους καινούριους που θέλουν να το μάθουν και να το αγαπήσουν.

Θα καλέσουμε επίσης -κι ο Δήμος ελπίζουμε να βοηθήσει σ' αυτό- και τους ιδιοκτήτες των λάστιχων να έρθουν και να μαζέψουν όποιο κομμάτι πιθανώς τους είναι χρήσιμο και δίνοντας πληροφορίες να μη κάνουμε καμιά ζημιά σε κάποιο άλλο.

Περιμένουμε επίσης τους ανθρώπους που δραστηριοποιούνται στον τουρισμό στο Να. Τα κουβάρια τα διαλυμένα λάστιχα και άλλα σκουπίδια κάθε άλλο παρά “τουριστικό αξιοθέατο” μπορεί να θεωρηθεί, γι' αυτό ελπίζουμε να μας βοηθήσουν.

Γενικά θα προσπαθήσουμε “η νέα Χάλαρη” να είναι ξανά ένα άγριο ποτάμι κι ένα μεγαλόπρεπο φαράγγι. Όχι ένας σκουπιδότοπος. Να βγάλουμε τα σκουπίδια, κι από κει και πέρα η φύση ας κάνει τη δουλειά της.

Περιμένουμε λοιπόν το Γενάρη που θα συσταθεί ο νέος Δήμος να κάνουμε την πρόταση για τον καθαρισμό του ποταμού. Θα μάθετε νεότερα σ' αυτό το μπλογκ.

Του Ράντη σε σλάιτς

Φωτογραφίες της Λίνας από τη προηγούμενη εκδρομή . Απολαύστε. Συγνώμη για το "adopt a pet". Είναι διαφήμιση. Τι να κάνουμε... Αγνοήστε το.

Άλλες προτεραιότητες

Μέχρι νεοτέρας καθυστερεί προς το παρόν η επόμενη εξερεύνηση στο Δάσος του Ράντη για επισήμανση μονοπατιού. Οι λόγοι είναι

1ον) λόγω της πρόσφατης καταρρακτώδους βροχόπτωσης οι δρόμοι έχουν γίνει αδιάβατοι

Κάνετε κλικ στα πρόσωπα των ατόμων που θέλετε να επισημάνετε. Βοηθήστε τους φίλους σας να επισημάνουν φωτογραφίες.

 

2ον) Πολλά μέλη ασχολούνται με τις ελιές. Είναι ο καιρός τους.

3ον) Έχει προκύψει ανάγκη να καθαριστεί το Φαράγγι της Χάλαρης από τα πάρα πολλά (δυστυχώς) λάστιχα άρδευσης που κομμάτιασε ο ποταμός και έχουν μπερδευτεί στα δέντρα και τους βράχους.

Θα σας κρατούμε ενήμερους

Στην Καρδιά της Ικαρίας

Δάσος του Ράντη

Εξερευνητική εκδρομή για επισήμανση μονοπατιών

Την Κυριακή 19 Σεπτεμβρίου μια μικρή ομάδα 4 ατόμων ξεκινήσαμε για να ανακαλύψουμε και να ασφαλίσουμε επιτέλους ένα από τα αρχαία μονοπάτια που διασχίζουν το θρυλικό αυτό δάσος***.

Μπροστά στο Δάσος (βλέποντας από τα δυτικά προς τα ανατολικά).

Δύο οι λόγοι.

Ο ένας πρακτικός.

Το δάσος βρίσκεται στην προέκταση προς νότο του σημασμένου μονοπατιού Κάμπος – Φραντάτο. Διασχίζοντας το δάσος φτάνει κανείς στη κορυφογραμμή του Αθέρα και συναντά το μακρύ “μονοπάτι της οροσειράς” (ridge walk ή “transikarian trail”) από ακρωτήριο σε ακρωτήριο, καθώς και ένα από τα μονοπάτια για το Μαγγανίτη.

Προβολή μεγαλύτερου χάρτη

Ο δεύτερος λόγος ήταν “πολιτικός”.

Έχουν λεχθεί και λέγονται τόσα πολλά για του Ράντη όμως δεν υπάρχει πουθενά ούτε μια -έστω πρόχειρη- πινακίδα, ούτε ένα βελάκι, ούτε καν μια γενική κατεύθυνση, πολύ λιγότερο ένα σημαδεμένο ασφαλές μονοπάτι. Μόνο στους χάρτες αναφέρεται το όνομα της περιοχής. “Ράντη”. Επί του πεδίου όμως δεν υπάρχει απολύτως τίποτα. Και όμως “στα λόγια” το Δάσος του Ράντη κοντεύει να γίνει τόσο ξακουστό όσο και το Φαράγγι της Χάλαρης. Που βρίσκεται όμως; Πως πάει κανείς εκεί; Ποιός είναι ο ασφαλής τρόπος να γνωρίσει το δάσος χωρίς “να ξοριάσει”;

Ξεκινήσαμε την αναζήτηση στο οροπέδιο “Αρνοπέζα” που βρίσκεται στο τέλος του αμαξιτού δρόμου που έρχεται από το Φραντάτο. Μέχρι εκεί περίπου φτάνει το σηματοδοτημένο μονοπάτι  (που έρχεται κι αυτό απ' το Φραντάτο) το οποίο προσεγγίζει του Ράντη από τη δυτική του πλευρά. Σκοπός μας να εισχωρήσουμε στο δάσος και να βρούμε ίχνη από κάποιο παλιό μονοπάτι, κι αν όχι, να φτιάξουμε μια δική μας διαδρομή προς την κατεύθυνση που θέλαμε, δηλαδή για το βουνό.

Ψάχνοντας για ίχνη παλιού μονοπατιού

Στην αρχή έγινε το δεύτερο. Περπατάγαμε ανηφορίζοντας “στα κουτουρού” ακολουθώντας γιδόστρατες σ' ένα σκοτεινό λαγκάδι με τεράστιους γέρικους άργιους. Ο ένας πήγαινε από 'δω, ο άλλος από κει -η αναζήτηση ήταν κοπιαστική όποτε όμως ανταμώναμε για να ξεκουραστούμε οι στιγμές ήταν μαγικές. Άλλος κόσμος. Αρχαίος, πράσινος, σκοτεινός. Ομιλητική σιωπή.

Ξεκούραση στην "αποθέστρα"

Διάλειμμα για φαγητό σε ξέφωτο. Το φαγητό (τυρί, ψωμί, σταφύλια) κάνει καλό.

Αμέσως μετά βρήκαμε τα πρώτα ίχνη μονοπατιού.

Ευτυχώς δεν χρειάστηκε να χαράξουμε δικό μας μονοπάτι. Κάποια στιγμή εντοπίσαμε έναν “ορό” ή “ατσίρο” δηλ. όρθια πέτρα επίτηδες στημένη από ανθρώπινο χέρι με σκοπό να ορίζει το μονοπάτι.

Δείχνοντας τη σωστή κατεύθυνση.

Η κατεύθυνσή της έδειχνε τη σωστή διαδρομή.

Πράγματι λίγο πιο πέρα είχε κι άλλη, μετά κι άλλη -κι αν ήταν πεσμένες γνωρίζαμε πια “τον κώδικα”, τις αναγνωρίζαμε σαν σημάδια, τις σηκώναμε ξανά πάλι όρθιες και προχωρούσαμε παραπέρα.

Εκτός από τους ατσίρους είχαμε και μια άλλη βοήθεια στον εντοπισμό της διαδρομής. Η διαδρομή του αρχαίου μονοπατιού ήταν κατασκαμμένη με τρύπες! Γουρούνια! Ελεύθερα γουρούνια!

Λεπτομέρεια ατσίρου. Πίσω του (πάνω δεξιά γωνία)
φαίνεται σκάψιμο λέφτερου γουρουνιού.

"Αν συναντήσουμε νευριασμένα γουρούνια, τι κάνουμε;"

"Σκαρφαλώνουμε στα δέντρα!"

Κάποια στιγμή βρήκαμε και “το σαλόνι” τους. Αλλά αυτό είναι μια άλλη ιστορία. Για την ώρα μόνο ας πούμε ότι το μονοπάτι προτάθηκε να ονομαστεί “μονοπάτι των γουρουνιών”. Όμως θα ήταν άδικο για το όμορφο δάσος κι έτσι η πρόταση αποσύρθηκε.

Φωτογραφίζοντας ένα άγνωστο φυτό.

Κρίνοντας από τη παλαιότητα και τη τεχνοτροπία των λιθοδομών, υποθέσαμε ότι το μονοπάτι που βρήκαμε πρέπει να είναι τουλάχιστον 100 ετών, ενώ το μέγεθος και η πυκνότητα “των ορών”, οι πολλές “αποθέστρες” (βράχοι όπου ακουμπούσαν οι φορτωμένοι πεζοπόροι για να ξεκουράζονται) δίνουν το μέτρο της σημασίας που είχε το μονοπάτι την εποχή που το έφτιαξαν. Παρ' όλα αυτά, μπορεί να μην είναι αυτή η τελική διαδρομή που θα ορίσουμε για τη διάσχιση του δάσους από την ανατολική πλευρά. Ίσως να υπάρχει άλλη καλύτερη. Θα ξαναπάμε και θα ξαναπάμε. Είναι ωραία εκεί.

*** Οι μετρήσεις που έχουν γίνει επιβεβαιώνουν αυτό που βλέπει κανείς με τα μάτια του όταν μπει μέσα στο Δάσος του Ράντη. Πρόκειται για ένα από τα αρχαιότερα δάση της Μεσογείου. Αποτελείται κυρίως από δρυς αρίες (“Άργιους” τις ονομάζουν στην Ικαρία), επομένως δικαιολογημένα θα ονομάζαμε “δρυμό”. Ο λόγος που διασώθηκε από την υλοτόμηση και την ανθρακοποιία (παλαιό παραδοσιακό επάγγελμα των Ικαριωτών) ήταν η μεγάλη απόστασή του από τις ακτές. Ήταν μεγάλος κόπος να κατεβάσουν ξύλα και κάρβουνα μέχρι τη θάλασσα για να τα εξάγουν κι έτσι το άφησαν τελευταίο. Κάποτε όμως θα καταστρεφόταν κι αυτό, αν κάποια στιγμή στα τέλη του 19ου αιώνα οι δημογέροντες δεν αποφάσιζαν να το διατηρήσουν, ανακηρύσσοντάς το “δημόσια περιουσία” και απαγορεύοντας την υλοτόμηση.

Εκείνα τα χρόνια το δάσος κάλυπτε τεράστια έκταση και αποτελούσε πράγματι ένα σοβαρό “δημόσιο κεφάλαιο” που θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί “από κοινού” προς όφελος του πληθυσμού σε περίπτωση κρίσης. Σήμερα το δάσος καλύπτει περίπου 16000 στρέμματα εδάφους, διατηρώντας ακέραια την αρχική του πυκνότητα στις πιο δύσβατες περιοχές στα υψώματα πάνω από τα χωριά Πετροπούλι και Φραντάτο μέχρι την κορυφογραμμή του Αθέρα. Πολλοί από τους χοντρούς πανύψηλους Άργιους έχουν μετρηθεί ότι είναι 500 χρονών ωστόσο δυστυχώς δεν ανανεώνονται. Μεγαλόπρεπα τα κουφάρια των γέρικων δέντρων κείτονται στο έδαφος, δεν χρησιμεύουν όμως για να στηρίζουν τρυφερά νεαρά δεντράκια. Δυστυχώς το δάσος μαστίζεται από την αποίμενη βόσκηση. Τα νεότερα δέντρα που βλέπει κανείς εκεί είναι 20-30 ετών. Δηλαδή είναι τα λίγα εκείνα που πρόλαβαν να μεγαλώσουν πριν την εποχή των επιδοτήσεων. Έτσι το δάσος μοιάζει με “γηροκομείο δέντρων”. Όπου πέφτει ένας γερο-γίγαντας Άργιος δεν υπάρχει περίπτωση να αντικατασταθεί από νέο δέντρο. Το έδαφος θα μείνει κενό και το χώμα θα το πάρει η βροχή. Επί χρόνια γίνονται ενέργειες για να σταματήσει η βόσκηση στο δάσος (προτάθηκε μάλιστα να περιφραχτεί) όμως μέχρι σήμερα χωρίς αποτέλεσμα.

Η Εμπορική Πλευρά

 Ποιά είναι η “ανταποδοτικότητα” των μονοπατιών;

Πριν αρκετό καιρό διαβάσαμε στο πολύ καλό Κυκλαδίτικο μπλογκ, “Αλαλάζοντα Τοπία”, συνέντευξη του γνωστού οδηγού βουνού Κάρολου Μέρλιν ο οποίος “έχει υιοθετήσει” την ωραία Τήνο όπου ανοίγει, συντηρεί και χαρτογραφεί μονοπάτια. Η συνέντευξη είναι στα Αγγλικά καθώς το αρχικό κείμενο είναι από την εφημερίδα Athens News. Αν μπορείτε, διαβάστε την όλη. Περιγράφει την ομορφιά του νησιώτικου τοπίου, τις πάρα πολλές πεζοπορικές διαδρομές που έχουν ανοιχτεί και υφίστανται αλλά και τις γνωστές αναποδιές της δουλειάς με τα μονοπάτια τα οποία ολοένα καταστρέφονται από την άναρχη δόμηση και την άναρχη οδοποιία, αν και, όπως αναφέρει ο Κάρολος, στην Τήνο δραστηριοποιούνται πολλοί -ατομικά ή συλλογικά- με το άνοιγμα και τη σήμανση πεζοπορικών διαδρομών. Προφανές είναι ότι, παρά τα προβλήματα, χάρη σ' αυτές τις προσπάθειες, έχει δημιουργηθεί ένα πολύ επαρκές δίκτυο πεζοπορικών διαδρομών συνολικού μήκους περίπου 300 χιλιομέτρων!

 

 

Ωστόσο ο Κάρολος δεν πετάει στα σύννεφα. Στο τελευταίο μέρος της συνέντευξης, μιλώντας για το ενδεχόμενο κυβερνητικής χρηματοδότησης της δουλειάς στα μονοπάτια της Τήνου, επισημαίνει ότι “Το πρόβλημα είναι ότι ο πεζοπορικός τουρισμός δεν αναπτύσσεται αρκετά γρήγορα. Ανεξάρτητα από το πόσα χρήματα ξοδεύονται για τη συντήρηση (των μονοπατιών), η επένδυση θα αποδώσει μόνο όταν φτάσουμε στους 10.000 πεζοπόρους το χρόνο. Ενώ τώρα ήμαστε στους 3.000 το μέγιστο.”

Αυτά στην οργανωμένη τουριστικά Τήνο που είναι κοντά στον Πειραιά και συνδέεται με δεκάδες δρομολόγια πλοίων. Όπου το τοπίο είναι μάλλον ομαλό σε σχέση με άλλα νησιά και τα μονοπάτια “ευκολότερα”, ενώ υπάρχουν διάσπαρτα εμφανή αξιοθέατα -π. χ. ξωκλήσια, περιστερεώνες, βώλακες (στην Ικαρία τους λέμε “λούρους”), “δαντελωτές” ακτογραμμές. Και τέλος, όπου μεγάλο μέρος της τοπικής κοινωνίας -όπως φαίνεται τουλάχιστον- υποστηρίζει ανοιχτά και έμπρακτα τον πεζοπορικό τουρισμό. Και όμως, η διάνοιξη και συντήρηση μονοπατιών “δεν συμφέρει” -όχι ακόμα τουλάχιστον.

Ο υπολογισμός της ανταποδοτικότητας που κάνει ο Μέρλιν είναι πολύ ενδιαφέρων. Η Τήνος με 300 χλμ διαδρομών και 3000 πεζοπόρους “πιάνει” το 1/3 της απόδοσης. Θέλουν άλλους 7000 πεζοπόρους. Στην Ικαρία πόσα χιλιόμετρα διαδρομών έχουμε; Πόσους πεζοπόρους;

Πάρτε τους χάρτες, πάρτε χαρτί και μολύβι και κάντε πράξεις. Όποιο κι αν είναι το αποτέλεσμα, το συμπέρασμα είναι γνωστό για μας. Δεν συμφέρει και δεν μας νοιάζει. Όπως λέει κι ο Κάρολος Μέρλιν στο τέλος της συνέντευξης “Το μόνο που θέλω είναι να έρχονται άνθρωποι και να περπατούν στο νησί. Δεν με νοιάζει αν θα ζητήσουν τις υπηρεσίες μου”. Πράγματι, οι χάρτες που έχει φτιάξει διατίθενται δωρεάν π. χ. στο Google κι αλλού, στο ίντερνετ μπορεί κανείς να βρει -επίσης δωρεάν- δεκάδες περιγραφές διαδρομών τις οποίες συνιστά, όπως επίσης μπορεί κανείς να τον ρωτήσει απ' ευθείας ό,τι θέλει για τα μονοπάτια μέσω της επίσημης ιστοσελίδας της Τήνου.

Δεν συμφέρει. Και όμως γίνεται. Καλό χειμώνα.

Ο OPS Ikarias στο Πράσινο Ποντίκι

(Που μας βρήκαν;)

Ανακοίνωση

Η Βάλια Μπαζού, αρχισυντάκτρια του Πράσινου Ποντικιού, μηνιάτικου ένθετου της εφημερίδας Το Ποντίκι, ζήτησε και δημοσίευσε στη στήλη bloggers (σελ. 33) μια επιλογή κειμένων και φωτογραφιών που είδε στο μπλογκ μας. Είναι αρχείο PDF αλλά μην τρομάζετε, δεν κάνει ώρες ν' ανοίξει. Κάνετε κλικ πάνω στον Παπανδρέου στο εξώφυλλο και ανοίγει ωραία-ωραία σαν κανονικό περιοδικό το οποίο ξεφυλλίζετε.

Ευχαριστούμε Βάλια!

Περισσότερα για τη σηματοδότηση

Ένα πορτοκαλί μονοπάτι στη Σκιάθο

Πρόσφατα μια παλιά καλή φίλη ειδοποίησε ότι η Φυσιολατρική Κίνηση “ΒΡΙΛΗΣΣΟΣ” διοργανώνει για άλλη μια φορά Εκδρομή στην Ικαρία (18-20 /6/10). Οι “Βριλησσοί” ήταν οι πρώτοι Έλληνες πεζοπόροι-ορειβάτες που γνωρίσαμε και καθοδηγήσαμε σε μοναδικές διαδρομές που έμειναν αξέχαστες. Κι επίσης ήταν οι πρώτοι εθελοντές που φιλοξενήσαμε κι ιδρώσαμε μαζί τους σε τόσα προγράμματα. Μέσα σ' αυτά η ελαφρύτερη μικροδουλειά ήταν η σηματοδότηση. Ο πιο κουρασμένος συνήθως άφηνε τη τσάπα και έπιανε το πινελάκι. Είχε βέβαια μια δυσκολία: οι λιγότερο δεξιοτέχνες ζωγράφοι πιτσιλούσαν με σταγόνες ανεξίτηλης πορτοκαλί μπογιάς τα ρούχα και παπούτσια τους. “Ανάμνηση από το volontariat” έλεγαν.

Ψάχνοντας στην ιστοσελίδα τους για την ανακοίνωση της εκδρομής στην Ικαρία, χαζεύοντας τις φωτογραφίες ιδιαίτερα από τις εθελοντικές δράσεις τους, υπήρχε μια ευχάριστη έκπληξη. Πριν δυο χρόνια όταν έκαναν ένα παρόμοιο volontariat με της Ικαρίας στη Σκιάθο ("στα χνάρια της Φόνισσας του Παπαδιαμάντη" -από το μοναστήρι της Ευαγγελίστριας στο μοναστήρι του Μονή Αγίου Χαραλάμπους και από εκεί στο Κάστρο)) για τη σηματοδότηση εφάρμοσαν το ίδιο σύστημα που είδαν και δούλεψαν στην Ικαρία: ανάλαφρες χειροποίητες πινακιδούλες, ζωγραφιστά γράμματα και πορτοκαλί βούλες!

Εξάγουμε “τεχνογνωσία”; Όχι. Για παράδειγμα, στις Βαλκανικές χώρες το σύστημα είναι γνωστό κι εφαρμόζεται από χρόνια.

Στην Ελλάδα όμως που, είτε επειδή έχουμε τάση προς το “ακριβό” και το γκλάμουρ, είτε επειδή θέλουμε περιθώρια για εργολαβίες και κερδοσκοπίες, η απλότητα δεν ήταν μέχρι πρόσφατα προσφιλής ως ιδέα.

Τέλος πάντων, στη Σκιάθο υπάρχει τώρα ένα “πορτοκαλί μονοπάτι”. Αν ξέρετε άλλα σε διάφορα μέρη της Ελλάδας, να το πείτε.